Γιατί είναι πια επικίνδυνο να δρας επιχειρηματικά στην Κίνα

Υπάρχει μια υπόθεση εγγενής στον κόσμο των διεθνών επιχειρήσεων ότι, εφόσον δεν παραβιάζει κανείς τον νόμο, η καθημερινότητά του λογικά θα είναι σχετικά ομαλή.

Αυτό δεν ισχύει πάντα στην Κίνα. Ο Αυστραλός συγγραφέας και μπλόγκερ Γιανγκ Χενγκτζούν, ο οποίος συνελήφθη κατά τη διάρκεια επίσκεψης στη Γκουανγκζού το 2019, καταδικάστηκε σε θάνατο (με αναστολή) τη Δευτέρα, μετά από χρόνια έντονων διαπραγματεύσεων μεταξύ Πεκίνου και Καμπέρα οι οποίες δεν κατέληξαν πουθενά. Η υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας Πένυ Γουόνγκ τη χαρακτήρισε “τρομακτική ετυμηγορία”.

Αυτό είναι μόνο ένα τελευταίο παράδειγμα. Σε μια κυβερνητική ενημέρωση στις 26 Ιανουαρίου, η Κίνα δημοσίευσε πληροφορίες για έναν Βρετανό επιχειρηματία που είχε καταδικαστεί σε πέντε χρόνια φυλάκιση για κατασκοπεία το 2022. Οι αρχές κατηγόρησαν τον Ίαν Τζέι Στόουνς ότι “αγόρασε και παρείχε παράνομα πληροφορίες για έναν οργανισμό ή πρόσωπο εκτός Κίνας”. Οι πληροφορίες ήρθαν στο φως μόνο μέσω άρθρου της Wall Street Journal και οι λεπτομέρειες είναι ελάχιστες. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι ο Στόουνς εργαζόταν για πολυεθνικές των ΗΠΑ και πριν από 15 χρόνια άνοιξε μια εταιρεία συμβούλων διαχείρισης επενδύσεων με έδρα το Πεκίνο.

Δύσκολη “πλοήγηση”
Ξένες επιχειρηματικές πηγές ανέφεραν ότι η υπόθεση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική και ακόμη μια υπενθύμιση ότι η εργασία στην Κίνα είναι επικίνδυνη. Τα στελέχη επιχειρήσουν μπορεί να βεθούν να έχουν παραβιάσει αόριστους και αδιαφανείς κανόνες μέσα σε ένα νομικό σύστημα στο οποίο δύσκολα πλοηγείται κανείς – ενίοτε με καταστροφικές συνέπειες.

Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για το πόσοι άνθρωποι συλλαμβάνονται στην Κίνα κάθε χρόνο, ωστόσο ορισμένοι υπολογισμοί ανεβάζουν τον αριθμό έως και στις 30.000. Από αυτούς, όπως σημειώνουν οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι αλλοδαποί θα μπορούσαν να φτάνουν έως και τις 5.000. Πολλοί καταλήγουν σε εκείνο το οποίο είναι γνωστό ως “μαύρες φυλακές”, όπου μαραζώνουν για χρόνια, με λίγες απαντήσεις και ακόμη λιγότερες πληροφορίες.

Τόσο οι κυβερνήσεις όσο και η διεθνής επιχειρηματική κοινότητα πρέπει να είναι σθεναρές και σταθερές έναντι της Κίνας. Καθώς προσπαθεί να προσελκύσει περισσότερες ξένες επενδύσεις στο έδαφός της, δεν μπορεί να το κάνει όταν οι απλοί άνθρωποι κινδυνεύουν να παραβιάσουν διφορούμενους νόμους, με ελάχιστες διόδους διαφυγής εάν αυτό συμβεί.

Για δεκαετίες η οικονομία-υπερδύναμη της Κίνας ήταν μια πολύ σημαντική αγορά για να αγνοηθεί. Πολλές διεθνείς εταιρείες απλώς αποδέχθηκαν την πραγματικότητα της λειτουργίας μέσα στη θολή φύση του καθεστώτος του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Υπό τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, ωστόσο, το επιχειρηματικό περιβάλλον έχει γίνει ακόμη λιγότερο ευνοϊκό. Η μεγαλύτερη αλλαγή ανακοινώθηκε τον περασμένο Απρίλιο και άρχισε να εφαρμόζεται από τον Ιούλιο, όταν η κυβέρνηση διεύρυνε τις εξουσίες του νόμου κατά της κατασκοπείας.

Ο ξένος ανταποκριτής – ο οποίος έγινε αργότερα σύμβουλος δέουσας επιμέλειας – Πίτερ Χάμφρεϊ γνωρίζει πολύ καλά τους κινδύνους. Πέρασε 23 μήνες σε αιχμαλωσία αφότου συνελήφθη το 2013 για κατηγορίες περί παράνομης συλλογής πληροφοριών και, έκτοτε, προειδοποιεί τις ξένες επιχειρήσεις για τους κινδύνους της λειτουργίας τους στην Κίνα.

“Το αποτέλεσμα είναι ότι τώρα κανένα πρόσωπο και καμία επιχείρηση δεν είναι ασφαλής”, έγραψε ο Χάμφρεϊ τον περασμένο Απρίλιο. “Κανένας Κινέζος αντισυμβαλλόμενος δεν είναι διαφανής. Και αυτό τη στιγμή που οι δυτικές εταιρείες χρειάζονται τη διαφάνεια περισσότερο από ποτέ. Όποιος διεξάγει έρευνες δέουσας επιμέλειας στην Κίνα σήμερα, αναλαμβάνει τεράστιους κινδύνους”.

Στο στόχαστρο
Δεν είναι μόνο οι ξένες εταιρείες οι οποίες βρίσκονται πια στο στόχαστρο. Οι εγχώριες εταιρείες έχουν δει επίσης τα αφεντικά τους να εξαφανίζονται μυστηριωδώς για να εμφανίζονται μήνες αργότερα και να ανακοινώνουν την παραίτησή τους για “λόγους υγείας”, αφού έχουν τεθεί υπό κράτηση στο πλαίσιο κάποιας απροσδιόριστης έρευνας, εν μέσω ευρύτερης καταστολής της δωροδοκίας στον χρηματοοικονομικό τομέα.

Εκείνο που υποδηλώνεται από όλα αυτά είναι η ιδέα ότι η πρώτη προτεραιότητα είναι η συμμόρφωση με αυτό που το Κομμουνιστικό Κόμμα αποφασίζει ότι είναι απαραίτητο για τις επιχειρήσεις. Τελείως δευτερεύουσα είναι κάθε έννοια προσωπικής ελευθερίας.

Όλα αυτά συμβαίνουν καθώς η Κίνα μάχεται με ένα εξασθενημένο οικονομικό περιβάλλον. Οι βρετανικές επιχειρήσεις εκεί ήδη επανεκτιμούν εάν η επιχειρηματική δραστηριότητα αξίζει τον κόπο, σύμφωνα με έρευνα του Δεκεμβρίου, με το 55% των εταιρειών να αναφέρουν ότι θα περικόψουν ή θα διατηρήσουν σταθερά τα επίπεδα επενδύσεων λόγω της επιβράδυνσης της κινεζικής οικονομίας και των γεωπολιτικών αβεβαιοτήτων. Τα στοιχεία, ωστόσο, είναι βελτιωμένα σε σχέση με πέρυσι. Τα αποτελέσματα από την τελευταία έρευνα του Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα έδειξαν ότι το 43% των αμερικανικών επιχειρήσεων που δρουν στην Κίνα δεν σχεδιάζει να επεκτείνει τις επενδύσεις του φέτος.

Η Κίνα δεν έχει την πολυτέλεια να διώξει μαζικά τις ξένες εταιρείες. Λέει ότι είναι ανοικτή στο επιχειρείν και ότι οι εταιρείες του εξωτερικού είναι ευπρόσδεκτες. “Τους αντιμετωπίζουμε ως Κινέζους επενδυτές”, μου είπε ο Ζου Μι, ανώτερος συνεργάτης του Beijing Club for International Dialogue. Επισημαίνει τα κατά τον ίδιο κίνητρα και τις βελτιώσεις στους κανόνες περί των ξένων άμεσων επενδύσεων στην Κίνα που επιτρέπουν μεγαλύτερη πρόσβαση στην αγορά σε ορισμένους τομείς.

Ζήτημα δικαιωμάτων
Ενώ μερικά από αυτά μπορεί να ισχύουν, το ζήτημα εδώ δεν είναι αυτό καθ’ αυτό το επιχειρείν. Τα όσα αναφέρουν όσοι έχουν φυλακιστεί είναι αποκαρδιωτικά και δείχνουν ότι ανθρώπινα όντα χρησιμοποιούνται ως μοχλός εκβιασμού. Ο Καναδός Μάικλ Κόβριγκ γνωρίζει από πρώτο χέρι πώς είναι η κράτηση σε μια κινεζική φυλακή. Ο πρώην διπλωμάτης, ο οποίος υπηρέτησε στο παρελθόν στην Κίνα, κρατήθηκε για περισσότερες από 1.000 ημέρες, φαινομενικά για καταγγελίες περί κατασκοπείας σε εκείνο που ο ίδιος και άλλοι θεωρούν ως μια μορφή διπλωματικών αντιποίνων για μια διαμάχη μεταξύ Οτάβα και Πεκίνου.

“Υπάρχει πλέον ένας αυξανόμενος κίνδυνος οποιοσδήποτε πολίτης ταξιδεύει σε χώρες όπως η Κίνα να συλληφθεί αυθαίρετα”, έγραφε ο Κόβριγκ την περασμένη εβδομάδα, “και ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί ως πιόνι για να αποσπαστούν παραχωρήσεις από την κυβέρνησή της χώρας του – όπως συνέβη μαζί μου”.

Ο Κόβριγκ ήταν τυχερός και αποφυλακίστηκε. Πολλοί δεν έχουν τόσο καλή τύχη, όπως στην περίπτωση του Αυστραλού Γιανγκ Χενγκζούν. Δεν είναι ακριβώς το είδος της διαφήμισης που χρειάζεται η Κίνα σε μια εποχή που προσπαθεί να δώσει ώθηση σε μια οικονομία η οποία έχει βαλτώσει.

Απόδοση – Επιμέλεια – Επιλογή Κειμένων (2019-2024): Γ.Δ. Παυλόπουλος

BloombergOpinion